Anlatım Türleri Konu Anlatımı

Konu: Anlatım Türleri (Lise 1 Türkçe)

Konu Anlatımı:

Anlatım türleri, bir düşüncenin, duygunun ya da olayın ifade edilme biçimlerini belirleyen dilbilgisel kategorilerdir. Anlatım türleri, anlatıcının mesajını nasıl ilettiğine bağlı olarak çeşitlenir. Türkçede başlıca dört ana anlatım türü vardır: açıklayıcı anlatım, betimleyici anlatım, öyküleyici anlatım ve direktif anlatım.

1. Açıklayıcı Anlatım:

Açıklayıcı anlatımda, bir konu hakkında bilgi verilir, açıklamalar yapılır ve genellikle bilimsel veya öğretici bir dil kullanılır. Bu tür, bir konunun ya da olgunun anlaşılmasını sağlamak için kullanılır.

Örnekler:

Ders kitapları, ansiklopediler, makaleler.

Cümle Örneği: “Güneş, dünyadan yaklaşık 149 milyon kilometre uzaklıktadır.”

2. Betimleyici Anlatım:

Betimleyici anlatımda, bir nesnenin, olayın, yerin veya kişinin özellikleri ayrıntılı bir şekilde anlatılır. Betimleme, okuyucunun veya dinleyicinin zihninde belirli bir imaj yaratmayı hedefler.

Örnekler:

Manzara tarifleri, karakter anlatımları.

Cümle Örneği: “Güzel bir yaz günüydü, gökyüzü pırıl pırıl mavi, çimenler ise yemyeşildi.”

3. Öyküleyici Anlatım:

Öyküleyici anlatımda bir olay anlatılır. Olayın nasıl geliştiği, kimlerin yer aldığı, ne zaman ve nerede gerçekleştiği detaylandırılır. Bu türde, hikaye anlatma amacı güdülür.

Örnekler:

Hikayeler, romanlar, anekdotlar.

Cümle Örneği: “Bir zamanlar uzak bir köyde, her sabah erkenden kalkıp çalışmaya giden bir çoban yaşardı.”

4. Direktif Anlatım:

Direktif anlatımda, dinleyiciye bir şey yapması için emir veya talimat verilir. Genellikle kişiye yönlendirme yapılır ve eylemle ilgili doğrudan talimatlar bulunur.

Örnekler:

Talimatlar, emirler, rehber kitapları.

Cümle Örneği: “Kapıyı kapat, derse odaklan.”

Örnek Cümleler:

Açıklayıcı Anlatım: “Atom, maddeyi oluşturan en küçük parçacık olup, çekirdek ve elektronlardan oluşur.”

Betimleyici Anlatım: “Gözleri parlak, saçları ise rüzgarda savrulan dalgalara benziyordu.”

Öyküleyici Anlatım: “Bir zamanlar büyük bir ormanda, hayvanlar arasında barış hüküm sürerdi. Bir gün, tavşan ve kaplumbağa yarışmaya karar verdiler.”

Direktif Anlatım: “Lütfen bilgisayarını kapat ve öğle yemeğini ye.”

Mini Test:

Aşağıdaki cümlede hangi anlatım türü kullanılmıştır?
“Güneş sistemimizde yer alan sekiz gezegenin her biri farklı özelliklere sahiptir.”
A) Açıklayıcı anlatım
B) Betimleyici anlatım
C) Öyküleyici anlatım
D) Direktif anlatım

“Odanın duvarları beyaz, pencerenin önünde ise mor bir perde vardı.” cümlesi hangi anlatım türüne örnektir?
A) Açıklayıcı anlatım
B) Betimleyici anlatım
C) Öyküleyici anlatım
D) Direktif anlatım

“Bir zamanlar çok uzak bir köyde, insanların birbirine saygı gösterdiği ve hep birlikte çalıştıkları bir yer vardı.” cümlesi hangi anlatım türüne örnektir?
A) Açıklayıcı anlatım
B) Betimleyici anlatım
C) Öyküleyici anlatım
D) Direktif anlatım

“Lütfen kapıyı kapatın ve ışığı açın.” cümlesindeki anlatım türü nedir?
A) Açıklayıcı anlatım
B) Betimleyici anlatım
C) Öyküleyici anlatım
D) Direktif anlatım

“Dünyanın en büyük okyanusu, Pasifik Okyanusu’dur ve yaklaşık 168 milyon kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır.” cümlesi hangi anlatım türüne örnektir?
A) Açıklayıcı anlatım
B) Betimleyici anlatım
C) Öyküleyici anlatım
D) Direktif anlatım

Cevap Anahtarı:

A

B

C

D

A