Fiil Çatısı Konu Anlatımı

Konu: Fiil Çatısı (Lise 1 Türkçe)

Konu Anlatımı:

Fiil çatısı, fiillerin cümledeki yüklem olarak kullandıkları durumları ve bu fiillerin bağlamını belirleyen dilbilgisel bir özelliktir. Fiil çatısı, fiilin etken ya da edilgen olup olmadığına, fiilin geçişli ya da geçişsiz olmasına göre değişir. Fiil çatısı, fiilin anlamını ve kullanımını etkiler.

1. Etken Fiil:

Etken fiil, eylemi yapan öznenin açıkça ifade edildiği ve yüklemin aktif olduğu fiillerdir. Etken fiilde özne, eylemi gerçekleştirir.

Örnek:

“Ali kitap okuyor.” (Ali eylemi gerçekleştiriyor, yani aktif.)

“Kuşlar uçuyor.” (Kuşlar, eylemi yapıyor.)

2. Edilgen Fiil:

Edilgen fiil, eylemi yapan öznenin gizli olduğu ya da belirsiz olduğu fiil türüdür. Edilgen fiilde, eylemin başlatıcısı genellikle belirtilmez, eylem üzerine yoğunlaşılır.

Örnek:

“Kitap okundu.” (Eylemi kimin yaptığı belirtilmemiştir.)

“Kapı açıldı.” (Kimse belirtilmemiştir, sadece kapının açıldığı ifade edilmiştir.)

3. Geçişli Fiil:

Geçişli fiil, cümlede nesne alabilen fiillerdir. Geçişli fiillerde, fiil bir nesneyi etkiler ve nesne bu eylemden etkilenir.

Örnek:

“Ahmet topu attı.” (Top, Ahmet tarafından atılan nesnedir.)

“Mektubu yazdım.” (Mektup, yazma eyleminden etkilenmiştir.)

4. Geçişsiz Fiil:

Geçişsiz fiil, nesne almaz, yani fiil bir eylemi gerçekleştirirken başka bir nesneyi etkileyemez.

Örnek:

“Ali koştu.” (Ali’nin koşma eylemi, başka bir nesneyi etkilemez.)

“Yüzüyorum.” (Yüzme eylemi, nesneye ihtiyaç duymaz.)

Örnek Cümleler:

Etken Fiil: “Köpeğim çok hızlı koşuyor.”

Edilgen Fiil: “Pencere açıldı.”

Geçişli Fiil: “Mektubu okudum.”

Geçişsiz Fiil: “Bahçede oynuyorum.”

Mini Test:

“Ali kitap okuyor” cümlesinde hangi fiil çatısı kullanılmıştır?
A) Etken fiil
B) Edilgen fiil
C) Geçişli fiil
D) Geçişsiz fiil

“Kapı açıldı” cümlesindeki fiil hangi çatıda kullanılmıştır?
A) Etken fiil
B) Edilgen fiil
C) Geçişli fiil
D) Geçişsiz fiil

“Ali topu attı” cümlesindeki fiil hangi çatıda kullanılmıştır?
A) Etken fiil
B) Edilgen fiil
C) Geçişli fiil
D) Geçişsiz fiil

“Yüzüyorum” cümlesindeki fiil hangi çatıda kullanılmıştır?
A) Etken fiil
B) Edilgen fiil
C) Geçişli fiil
D) Geçişsiz fiil

“Mektubu yazdım” cümlesindeki fiil hangi çatıda kullanılmıştır?
A) Etken fiil
B) Edilgen fiil
C) Geçişli fiil
D) Geçişsiz fiil

Cevap Anahtarı:

A

B

C

D

C