Yapılarına Göre Sözcükler Konu Anlatımı

Konu: Yapılarına Göre Sözcükler (Lise 1 Türkçe)

Konu Anlatımı:

Sözcükler, Türkçede yapılarına göre üç ana gruba ayrılır: Basit Sözcükler, Türemiş Sözcükler ve Bileşik Sözcükler. Bu gruplar, bir kelimenin yapısındaki eklerin türüne ve sayısına bağlı olarak belirlenir.

1. Basit Sözcükler:

Basit sözcükler, ek almamış ya da sadece kök halinde olan, tek bir yapıdan oluşan kelimelerdir. Bu tür kelimeler, kendi başlarına anlam taşıyan kelimelerdir ve türemiş ya da birleşik kelime değildirler.

Örnekler:

Ev

Kitap

Koş

Deniz

2. Türemiş Sözcükler:

Türemiş sözcükler, bir kök ya da gövdeye ek getirerek oluşturulan kelimelerdir. Ekler sayesinde, kelimenin anlamı değişir veya yeni bir anlam kazanır.

Örnekler:

Öğrenci (öğrenmek kökünden türetilmiştir)

Çalışkan (çalışmak fiilinden türetilmiştir)

Güzelim (güzellik kökünden türetilmiştir)

Yazarlık (yazmak fiilinden türetilmiştir)

3. Bileşik Sözcükler:

Bileşik sözcükler, iki ya da daha fazla kelimenin bir araya gelerek tek bir anlam taşıyan kelimeler oluşturduğu yapılardır. Bileşik kelimeler, bitişik yazılabilir veya ayrı yazılabilir.

Örnekler:

Çalışma odası

Yalnızlık (yalnız + lik)

Elma sirkesi

Kuşburnu (kuş + burnu)

Örnek Cümleler:

Basit Sözcük: Koşmak çok eğlenceli.

Türemiş Sözcük: Yazarlık mesleğini seçtim.

Bileşik Sözcük: Kitaplık rafları çok düzgün yerleştirilmiş.

Mini Test:

Aşağıdaki kelimelerden hangisi basit sözcük değildir?
A) Ev
B) Kitap
C) Çalışkan
D) Deniz

“Çalışkan” kelimesindeki ek hangi tür eklemedir?
A) Yapım eki
B) Çekim eki
C) Bağlaç
D) Zarf eki

Aşağıdaki cümlede hangi kelime bileşik sözcük kullanılmıştır?
“Kuşburnu çayı çok faydalıdır.”
A) Kuşburnu
B) Faydalıdır
C) Çayı
D) Çok

“Kitaplık” kelimesindeki ek hangi tür eklemedir?
A) Yapım eki
B) Çekim eki
C) Zarf eki
D) Bağlaç

“Yalnızlık” kelimesindeki ek hangi tür eklemedir?
A) Çekim eki
B) Yapım eki
C) Bağlaç
D) Zarf eki

Cevap Anahtarı:

C

A

A

A

B